Trong bối cảnh phụ huynh ngày càng quan tâm đến chất lượng giáo dục sớm, mô hình này không chỉ mở ra hướng đi mới cho trẻ trước khi bước vào tiểu học, mà còn là nền tảng quan trọng để hình thành thói quen học tập chủ động, sáng tạo. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết khái niệm, lợi ích, cách áp dụng và triển vọng của P-E-G, từ đó giúp phụ huynh và nhà trường có cái nhìn toàn diện.

1. P-E-G là gì?

P-E-G là viết tắt của ba từ tiếng Anh: Project (Dự án), Experience (Trải nghiệm) và Game (Trò chơi). Trong giáo dục tiền tiểu học, mô hình này nhấn mạnh rằng trẻ không chỉ tiếp nhận kiến thức một chiều, mà được tham gia vào các hoạt động đa dạng để tự khám phá thế giới xung quanh.

• Học qua dự án (Project-based learning): Trẻ được tham gia vào những dự án nhỏ phù hợp với lứa tuổi, ví dụ như xây dựng một mô hình ngôi nhà, chăm sóc một góc vườn hay làm một cuốn sách ảnh về gia đình. Thông qua quá trình này, trẻ học cách lập kế hoạch, hợp tác và giải quyết vấn đề.
• Học qua trải nghiệm (Experiential learning): Trẻ học bằng cách “làm thật”, ví dụ tự tay trộn bột nặn bánh, quan sát thiên nhiên ngoài trời hay tham gia các chuyến tham quan. Trải nghiệm thực tế giúp trẻ hiểu sâu hơn về kiến thức, thay vì chỉ học qua lời giảng.
• Học qua trò chơi (Game-based learning): Đây là phương pháp “vừa học vừa chơi” quen thuộc. Trẻ được tham gia trò chơi có luật lệ, từ đó phát triển kỹ năng tư duy, sự nhanh nhẹn và tinh thần đồng đội.

Khi ba phương pháp này kết hợp, chúng tạo ra một môi trường học tập năng động, nơi trẻ vừa được khuyến khích sáng tạo vừa rèn luyện kỹ năng cần thiết cho bậc tiểu học.

2. Vì sao P-E-G phù hợp với giáo dục tiền tiểu học?

Tiền tiểu học là giai đoạn trẻ từ 4 đến 6 tuổi – thời điểm não bộ phát triển mạnh mẽ, trí tò mò và khả năng bắt chước rất cao. Nếu chỉ dạy trẻ theo cách truyền thống (nghe – chép – lặp lại), trẻ dễ chán nản, thiếu hứng thú học tập.

Mô hình P-E-G trong giáo dục tiền tiểu học được xem là giải pháp phù hợp vì:

1. Phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi: Trẻ nhỏ học nhanh nhất khi được tham gia hoạt động vui chơi và trải nghiệm.
2. Khuyến khích tính chủ động: Thay vì ngồi thụ động, trẻ tự đặt câu hỏi, tự tìm cách giải quyết vấn đề.
3. Phát triển kỹ năng toàn diện: Không chỉ là kiến thức, P-E-G còn giúp hình thành kỹ năng giao tiếp, hợp tác, sáng tạo và quản lý cảm xúc.
4. Tạo sự kết nối giữa gia đình – nhà trường: Nhiều dự án học tập gắn liền với cuộc sống, khuyến khích phụ huynh đồng hành cùng con.

3. Phân tích chi tiết ba trụ cột của P-E-G

1. Học qua dự án

Học qua dự án là nền tảng quan trọng của mô hình P-E-G. Với lứa tuổi tiền tiểu học, dự án không quá phức tạp mà mang tính gần gũi. Ví dụ, lớp học có thể cùng nhau làm “dự án trồng cây” kéo dài 2 tuần, nơi trẻ tìm hiểu cách gieo hạt, tưới nước và quan sát sự phát triển của cây.

Qua đó, trẻ rèn luyện khả năng quan sát, tư duy logic và cảm nhận giá trị của sự kiên nhẫn. Đồng thời, học qua dự án giúp trẻ hiểu rằng học tập không chỉ là ngồi trong lớp, mà còn là một hành trình thực tế đầy thú vị.

2. Học qua trải nghiệm

Trẻ em nhớ lâu nhất khi được tự mình trải qua. Ví dụ, khi học về nghề nghiệp, thay vì chỉ xem tranh, trẻ được tham quan một tiệm bánh để thấy thợ làm việc. Khi học về động vật, trẻ được đến nông trại để chạm vào con dê, con gà.

Học qua trải nghiệm mang lại “dấu ấn cảm xúc”, giúp trẻ dễ ghi nhớ và gắn kết kiến thức với cuộc sống. Đây cũng là cách để phát triển sự tự tin, khả năng giao tiếp và kỹ năng giải quyết vấn đề.

3. Học qua trò chơi

Trò chơi là ngôn ngữ tự nhiên của trẻ nhỏ. Thông qua các trò chơi có luật lệ, trẻ học cách chờ đến lượt, tuân thủ quy tắc, làm việc nhóm và phát triển tư duy chiến lược. Ví dụ, trò chơi “xếp hình nhanh” không chỉ rèn khả năng quan sát mà còn giúp trẻ rèn tính kiên nhẫn.

Trò chơi còn giúp trẻ rèn kỹ năng vận động, phản xạ và sáng tạo. Khi được “học qua trò chơi”, trẻ vừa giải trí, vừa lĩnh hội kiến thức một cách tự nhiên.

4. Lợi ích của mô hình P-E-G

1. Phát triển toàn diện trí tuệ và kỹ năng mềm: Trẻ không chỉ học kiến thức cơ bản (chữ, số) mà còn được rèn luyện tư duy phản biện, khả năng hợp tác và sáng tạo.
2. Tạo động lực học tập lâu dài: Khi thấy học tập thú vị, trẻ sẽ duy trì thói quen học hỏi cả sau khi bước vào tiểu học.
3. Hình thành nhân cách tích cực: Trẻ học cách tôn trọng luật lệ, chia sẻ với bạn bè và tự tin thể hiện bản thân.
4. Hỗ trợ phụ huynh: Nhiều hoạt động có thể áp dụng tại nhà, tạo cơ hội cha mẹ đồng hành cùng con.

5. Thực tiễn áp dụng tại Việt Nam

Nhiều trường mầm non và trung tâm giáo dục tại Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng đã đưa P-E-G vào chương trình tiền tiểu học. Theo chia sẻ từ một số trung tâm, trẻ tham gia mô hình này thường thể hiện sự tự tin, kỹ năng giao tiếp và khả năng giải quyết tình huống tốt hơn so với cách học truyền thống.

Ví dụ, khi thực hiện “dự án bảo vệ môi trường lớp học”, trẻ biết phân loại rác, trang trí thùng rác và tự nhắc nhở bạn bè giữ gìn vệ sinh. Đây là minh chứng rõ ràng cho việc kiến thức đi đôi với hành động.

6. Thách thức và giải pháp

Tuy có nhiều ưu điểm, việc áp dụng mô hình P-E-G trong giáo dục tiền tiểu học vẫn gặp một số khó khăn:

• Thiếu giáo viên được đào tạo chuyên sâu: Không phải giáo viên nào cũng quen với việc thiết kế dự án hay trò chơi mang tính giáo dục.
• Hạn chế về cơ sở vật chất: Một số trường chưa có điều kiện tổ chức hoạt động trải nghiệm ngoài trời hoặc khu vực trò chơi chuyên biệt.
• Nhận thức phụ huynh chưa đồng đều: Một số phụ huynh vẫn đặt nặng thành tích học chữ, học số hơn là kỹ năng mềm.

Giải pháp là cần tăng cường tập huấn giáo viên, đầu tư cơ sở vật chất và truyền thông cho phụ huynh hiểu rõ lợi ích dài hạn của phương pháp này.

7. Triển vọng phát triển trong tương lai

Trong bối cảnh giáo dục Việt Nam đang chú trọng đổi mới phương pháp, P-E-G có nhiều cơ hội phát triển rộng rãi. Mô hình này phù hợp với xu hướng quốc tế, đồng thời đáp ứng nhu cầu thực tế của phụ huynh mong muốn con vừa giỏi kiến thức vừa năng động, sáng tạo.

Nếu được triển khai đồng bộ từ trường mầm non đến trung tâm kỹ năng, P-E-G sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục sớm tại Việt Nam, tạo nền móng vững chắc cho thế hệ công dân toàn cầu trong tương lai.

8. Kết luận

Mô hình P-E-G trong giáo dục tiền tiểu học là bước tiến quan trọng trong việc đổi mới dạy và học cho trẻ từ 4–6 tuổi. Với sự kết hợp giữa học qua dự án, học qua trải nghiệm và học qua trò chơi, mô hình này không chỉ giúp trẻ tiếp thu kiến thức tự nhiên mà còn rèn luyện những kỹ năng cần thiết cho cuộc sống sau này.

Trong tương lai, khi được đầu tư bài bản và lan tỏa rộng rãi, P-E-G có thể trở thành một chuẩn mực trong giáo dục tiền tiểu học tại Việt Nam. Đây cũng chính là nền tảng cho việc hình thành một thế hệ học sinh chủ động, sáng tạo và thích ứng nhanh với thế giới hiện đại.